Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην επιλογή ενός μεταπτυχιακού προγράμματος είναι και το κόστος που θα κληθεί να καλύψει ο υποψήφιος. Σε αυτό, πρέπει να συνυπολογίσουμε, εκτός από τα δίδακτρα, και το κόστος διαβίωσης, δηλαδή το ενοίκιο και πάγια, διατροφή, βιβλία, μετακινήσεις, ασφάλεια, διασκέδαση, ρουχισμό, καθώς και διάφορα άλλα έξοδα ανάλογα με τον τρόπο ζωής του καθενός.
Συχνά αυτά τα έξοδα μπορεί να πλησιάζουν και το ποσό των διδάκτρων, το οποίο, όταν εξετάζουμε κορυφαία προγράμματα, είναι ήδη πολλές φορές σε δυσθεώρητα επίπεδα.

Αυτά τα δεδομένα δικαιολογημένα προβληματίζουν εντόνως υποψήφιους και τις οικογένειές τους, καθώς η τάση για τους Έλληνες φοιτητές είναι να χρηματοδοτούνται οι σπουδές από την οικογένεια.

Εάν συνδυαστικά κάποιος λάβει υπόψη του και την πολύπλοκη και αρνητική οικονομική συγκυρία, αναντίρρητα κατανοούμε ότι αφενός πρέπει να γίνεται σωστός προγραμματισμός και επιλογή προγράμματος σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο κονδύλι, αφετέρου δεν είναι λίγες οι φορές που οι διάφορες πηγές χρηματοδότησης μπορούν να διευκολύνουν την κατάσταση.

Στο συγκεκριμένο άρθρο δεν θα παραθέσουμε λίστα υποτροφιών και πηγών χρηματοδότησης, καθώς δεν επιθυμούμε να προκρίνουμε την μία επιλογή έναντι κάποιας άλλης, συν ότι ο κάθε υποψήφιος έχει διαφορετικό προφίλ, επομένως διαφορετική δυνατότητα να υποστηρίξει κάποια αίτηση για υποτροφία ή άλλο τρόπο χρηματοδότησης. Ο σκοπός μας είναι να επισημάνουμε ορισμένα σημεία τα οποία πρέπει ο κάθε υποψήφιος να προσέχει προκειμένου να γνωρίζει πως πρέπει να κινηθεί όσον αφορά στο συγκεκριμένο θέμα.

Αρχικά, το πρώτο και κύριο που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ποιες είναι οι εν δυνάμει πηγές χρηματοδότησης:
•    Υποτροφίες
•    Fellowships
•    Company sponsorship
•    Τραπεζικό (φοιτητικό) δάνειο
Οι υποτροφίες χωρίζονται σε κρατικές ή ιδιωτικές και σε πανεπιστημιακές, δηλαδή σε αυτές που κάποιος μπορεί να λάβει από ένα κρατικό ίδρυμα ή το κράτος εν γένει (η Ελλάδα ή η χώρα υποδοχής για να προσελκύσει φοιτητές), σε αυτές που δίνονται από ιδιωτικά ιδρύματα ή εταιρίες, και αυτές που προσφέρει το πανεπιστήμιο της επιλογής σας.

Αυτές καλύπτουν ένα ποσοστό είτε των διδάκτρων, είτε του κόστους διαβίωσης, είτε του συνόλου των εξόδων και, φυσικά, ο υποψήφιος οφείλει να πληροί συγκεκριμένες και πολύ ανταγωνιστικές προϋποθέσεις για να του δοθεί μία υποτροφία. Αυτές οι προϋποθέσεις μπορούν να είναι είτε ακαδημαϊκές, είτε επαγγελματικές, είτε σχετιζόμενες με δημογραφικά στοιχεία (χώρα προέλευσης, φύλο), είτε με όλα τα ανωτέρω, αλλά σε κάθε περίπτωση απαραίτητη προϋπόθεση είναι η οικονομική κατάσταση του υποψήφιου ή/και της οικογένειάς του (ειδικά εάν δηλώνεται στην αίτηση ότι το κόστος σπουδών θα καλυφθεί από τον οικογενειακό προϋπολογισμό).

Με τον όρο “fellowship” εννοούμε την ανταποδοτική εργασία για το πανεπιστήμιο, δηλαδή την περίπτωση που ο φοιτητής εργάζεται για το πανεπιστήμιο (ως βοηθός καθηγητή, ερευνητής, βιβλιοθηκάριος ή βοηθός διοίκησης, ακόμα και ως γραμματειακή υποστήριξη) και είτε λαμβάνει μισθό είτε μειώνονται απευθείας τα δίδακτρά του.

Μία άλλη πηγή, η οποία ωστόσο έχει γίνει πολύ περίπλοκη αυτή την εποχή είναι η χρηματοδότηση των σπουδών από μία εταιρία (συνήθως την εταιρία στην οποία εργάζεται ο υποψήφιος) με τον όρο ο υποψήφιος να επιστρέψει και να εργαστεί σε αυτή για δεδομένο και προσυμφωνημένο χρονικό διάστημα μετά την αποφοίτησή του.

Τέλος, πάντα υπάρχουν και τα τραπεζικά φοιτητικά δάνεια, είτε το πανεπιστήμιο έχει συνεργασία με συγκεκριμένο τραπεζικό ίδρυμα για δάνεια με ευνοϊκούς όρους είτε όχι.

Ορισμένα σημεία που πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι όταν αναλύουν τους τρόπους χρηματοδότησης των σπουδών τους και επιλέγουν έναν ή κάποιους από αυτούς είναι τα εξής:

1) Καλό είναι να θίγεται θέμα υποτροφίας από το πανεπιστήμιο, μόνο όταν ο υποψήφιος έχει ήδη γίνει δεκτός, ειδικά εάν το πρόγραμμα θεωρείται πολύ ανταγωνιστικό

2) Όσο το νωρίτερα, τόσο το καλύτερο (και για την αίτηση) και για την αναζήτησης υποτροφίας, ειδικά από τα πανεπιστήμια

3) Όσο πιο καινούριο ένα πρόγραμμα, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να υπάρχει αρκετό budget υποτροφιών από το πανεπιστήμιο

4) Οι εταιρικές και κρατικές υποτροφίες πολύ συχνά έχουν αρκετούς όρους με τους οποίους πρέπει να δεσμευτεί ο παραλήπτης της υποτροφίας

5) Ποτέ δεν είναι μία υποτροφία ή ένα φοιτητικό δάνειο εγγυημένο

6) Η αίτηση ενός υποψηφίου ο οποίος παρουσιάζει ότι θα χρηματοδοτήσει τις σπουδές του εξ’ολοκλήρου με μη ίδια κεφάλαια, αυτομάτως γίνεται πιο πολύπλοκη και δύσκολη

7) Μην περιμένετε (ειδικά από πανεπιστήμια) υποτροφίες σε ποσοστά 80% και 90%, να είστε ρεαλιστές και ευχαριστημένοι με ένα ποσοστό γύρω στο 20%.

8) Η λύση των fellowships δεν υποστηρίζεται από πολλά πανεπιστήμια και είναι κάτι που πρέπει να διερευνάται εξαρχής

9) Να είστε ειλικρινείς και ρεαλιστές με το budget που (θα) έχετε για τις σπουδές σας. Συχνά υποψήφιοι μπαίνουν στη διαδικασία προετοιμασίας και υποβολής αιτήσεων, γίνονται ενδεχομένως δεκτοί, και μετά «ανακαλύπτουν» ότι το πρόγραμμα ή το κόστος ζωής είναι πολύ ακριβά. Αυτό ισοδυναμεί με χαμένο χρόνο και χρήμα, καθώς και πολύ κακή εντύπωση στο πανεπιστήμιο, όταν κάποιος γίνεται δεκτός και μετά «θέτει ως όρο» να του δοθεί μία υποτροφία της τάξεως του 80% για να πάει.

10) Οι σπουδές σας είναι μία μεγάλη επένδυση σε χρόνο, προσπάθεια και χρηματικά κεφάλαια. Η επιλογή των κατάλληλων προγραμμάτων και πανεπιστημίων δεν έγκειται μόνο σε ακαδημαϊκά κριτήρια, αλλά και σε οικονομικά, οπότε η σωστή προετοιμασία μόνο ωφελημένους μπορεί να σας βγάλει.

11) Η συνεργασία με ένα αντιπρόσωπο του πανεπιστημίου που σας ενδιαφέρει πάντα προσφέρει μία καλύτερη υποστήριξη και πιο άμεση ενημέρωση για θέματα υποτροφιών και χρηματοδότησης σπουδών.

Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ΜΒΑ
Education Consultant - Director of Admitted!,
Education Consultants and Advisors