Στις 13 Μαΐου 2011 είχαμε παρακολουθήσει μια εξαιρετική ημερίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Νέων Αγροτών-ΠΕΝΑ στην ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ του Δήμου Αθηναίων με θέμα "Αγροτική Επιχειρηματικότητα & Αγροτουρισμός" στην οποία μάλιστα συμμετείχε και απεύθυνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κύριος Κάρολος Παπούλιας.

Τόσο από τον χαιρετισμό του Προέδρου της Δημοκρατίας, όσο και από την ομιλία του κ. Κώστα Σκανδαλίδη (τότε Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων) καθώς και του Ευρωβουλευτή κ. Σπύρου Δανέλλη , αλλά και του Προέδρου της ΠΕΝΑ κ. Βασίλη Γιαννόπουλου, που συμπληρώθηκαν από τις εμπειρίες αγροτών την επόμενη μέρα στην συζήτηση "Αγροτική Επιχειρηματικότητα στην ΠΡΑΞΗ" αντλήθηκαν τα παρακάτω στοιχεία-σημεία. 

1.    Ο αγροτικός τομέας έχει μέλλον. Ο πληθυσμός αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από ότι ο ρυθμός αύξησης των τροφίμων. Το 2050 θα υπάρχει έλλειμμα 1 δις τόνων ισοδυνάμου σιτηρών, ενώ οι τιμές των βασικών τροφίμων προβλέπεται να αυξηθούν μέχρι το 2030 κατά 180%.

2.    Οι μελλοντικοί αγρότες για να καρπωθούν ένα μέρος της υπεραξίας της τροφής που παράγεται από αυτούς, θα πρέπει να μπουν στην μεταποίηση και την εμπορία και στις υπηρεσίες (αγροτουρισμός). 

3.     Επιχειρηματικότητα είναι τόσο ιδιωτική, όσο και κοινωνική επιχειρηματικότητα, συλλογική επιχειρηματικότητα, ακόμα και κρατική επιχειρηματικότητα. Η Επιχειρηματικότητα δεν είναι μόνο η ίδρυση μιας επιχείρησης ή η επίτευξη κέρδους. Το επιχειρηματικό πνεύμα είναι απαραίτητο για όλους και όχι μόνο για τους επιχειρηματίες. Το επιχειρηματικό πνεύμα είναι η διαχείριση του φόβου και η υπέρβαση των αναστολών μπροστά στο ενδεχόμενο της αποτυχίας. Είναι η αποδοχή του στοιχείου της αβεβαιότητας και η μετουσίωσή της σε δράση. Είναι οι επιστημονικές γνώσεις και οι έξυπνες ιδέες μεταμορφωμένες σε καινοτόμες εφαρμογές. Η επιχειρηματικότητα εκφράζεται και ως η τόλμη για ενεργό συμμετοχή στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι.

4.    Τα αγροτικά επαγγέλματα εμπεριέχουν υψηλόβαθμό κινδύνων (και μάλιστα χωρίς σκεπή) και η επιχειρηματική προσέγγιση στα αγροτικά επαγγέλματα είναι επιβεβλημένη. Πρέπει οι αγρότες που τηρούν κανονικά φορολογικά στοιχεία και να υποστηρίζονται απο Επιμελητήρια. 

5.    Το χωράφι και ο στάβλος δεν είναι εργοστάσιο, Είναι τρόπος ζωής με αξίες πραγματικής ζωής. Μαζί με την επιχειρηματικότητα πρέπει να αναγνωρισθεί από όλους ότι τα αγροτικά επαγγέλματα πέραν των οικονομικών παραμέτρων έχουν και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά και κυρίως να επισημανθεί ότι η ύπαιθρος δεν είναι μόνο χώρος αλλά και ένα οικοσύστημα και μια βιοποικιλότητα, η οποία, όσο εστιάζεται μόνο στο εκχρηματισμένο κέρδος της παραγωγής, φτωχαίνει συνεχώς και δεν ανατάσσεται με χημικά λιπάσματα και φάρμακα. (τώρα τελευταία προσπαθούν να επανενεργοποιήσουν τα αδρανοποιηθέντα εδάφη με τους Ενεργούς Mικροοργανισμούς και με το EcoPlan).

6.    Η ανανέωση κάθε κοινωνίας επιβάλει μια κάποιας μορφής εκπαίδευση στα νεότερα μέλη για να μπορέσουν να αναλάβουν επαγγελματικούς ρόλους στην ανανέωση της κοινωνίας. Η εκπαίδευση αυτή παλαιότερα γινόταν με την μέθοδο της μαθητείας, οπότε μαζί με την γνώσεις που έπαιρνε ο μαθητευόμενος από τον "μάστορα" βίωνε και τις αξίες και την σημερινά αποκαλούμενη "δεοντολογία". 

7.    Τα αγροτικά επαγγέλματα, σε αντιδιαστολή με όλα τα άλλα επαγγέλματα, δεν είναι μόνο γνωσιοκεντρικά, αλλά μαζί με τις γνώσεις στα αγροτικά απαιτούν ανάπτυξη και κοινωνικών δεξιοτήτων. Ταυτόχρονα πρέπει να μάθουν να σέβονται και να επιθυμούν ένα τρόπο ζωής που θα τους επιτρέψει να ζήσουν στην ύπαιθρο. Να μάθουν να ενεργούν συλλογικά για το καλό κυρίως της κοινωνίας. Να εκπαιδευτούν στην συνεργατική πρακτική. Ο συνεργατισμός είναι το μοναδικό εργαλείο συνένωσης δυνάμεων στην κοινωνική οικονομία και την κοινωνία, όπως ακριβώς οι εταιρείες είναι το εργαλείο συνένωσης δυνάμεων στην οικονομία της αγοράς.

8.    Τα σχολεία που υπάρχουν σήμερα στις αγροτικές περιοχές υποβάλλουν στα παιδιά των αγροτών έναν αστικό τρόπο ζωής. Τα σημερινά σχολεία είναι αστικά, δουλεύουν 5νθήμερο με 6 ώρες καθημερινής εργασίας, και οι δάσκαλοί τους, τα πρότυπα των παιδιών, είναι συνήθως αστοί, και πολλές φορές δεν μένουν καν εκεί , αλλά στο κοντινό αστικό χώρο-κωμόπολη. Η αγροτική ζωή δεν είναι 6ώρες/5μέρες/11μήνες αλλά 24/7/12 … Και αυτό πρέπει να το βιώσεις. Απαιτούνται επειγόντως αγροτικά σχολεία. 

9.    Τα αγροτικά σχολεία κοινωνικοποιούν τους φοιτώντες ενώ παράλληλα θα τους επιτρέπουν να εξερευνήσουν τις ικανότητές τους, να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και να λειτουργούν ως "θερμοκοιτίδες" επιχειρηματικότητας και πειραματικών επιχειρηματικών πρακτικών στον αγροτικό τομέα.

10.     Διότι το σημαντικό στον αγροτικό τομέα δεν είναι η εργασία για την παραγωγή και οι γνώσεις για τις ορθές γεωργικές πρακτικές, αλλά η αξιοποίηση της αγροτικής παραγωγής, ώστε να φθάσει στον καταναλωτή με το όνομα του αγρότη-παραγωγού. Μόνο τότε υπάρχει πιθανότητα ο αγρότης να καρπωθεί μέρος της υπεραξίας που σήμερα τρέφει-συντηρεί ένα ολόκληρο μη παραγωγικό κεντρικό μεταπρατικό σύστημα, και έχει καταντήσει τη χώρα μας να εξαρτάται για την διατροφή της κατά 50% από τις εισαγωγές, με πιθανότατα, κοινωνικό ντάμπιγκ από τις χώρες προέλευσης, πιθανόν χωρίς προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής που επιβάλει η ΕΕ στους ευρωπαίους αγρότες. 

11.    Ο ΑΓΡΟΤΗΣ είναι ο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον είναι τόσο το φυσικό, όσο και το τεχνολογικό, το οικονομικό, το πολιτικό, το κοινωνικό, το πολιτιστικό κλπ.

12.     Φαίνεται ότι είναι απαραίτητη μια νέα "αγροφιλία", η οποία είναι το αντίθετο της αστυφιλίας. Μία νέα αποκέντρωση, η οποία θα δημιουργήσει αυτάρκεις τοπικές κοινωνίες και θα δώσει απόλυτη προτεραιότητα στην Τοπική Ανάπτυξη, στον Τοπικό Πολιτισμό (παράδοση), σε Τοπικές Εφοδιαστικές Αλυσίδες, σε Τοπικά Σύμφωνα, με επανοικοδόμηση των τοπικών κοινωνιών, όπου το Κοινωνικό Κεφάλαιο θα υποκαταστήσει ως ένα μεγάλο βαθμό το Χρηματικό Κεφάλαιο και θα ενδυναμώσει το Ανθρώπινο Κεφάλαιο. 

Και για όλα αυτά μπορούμε να ελπίζουμε μόνο στους Νέους, όχι σαν ικανή αλλά τουλάχιστον σαν απαραίτητη συνθήκη πολιτιστικής επιβίωσης της κοινωνίας μας. Η σημερινή κρίση είναι μια νέα ευκαιρία.

Εάν ένας/μία σκέφτεται πιθανή δραστηριοποίησή του/της στον αγροτικό τομέα, το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να πάει να συγκατοικήσει και να δουλέψει με μια αγροτική οικογένεια για ένα χρόνο, και αν τον/την αρέσει ο τρόπος ζωής, τότε υπάρχουν πολλές εναλλακτικές δυνατότητες για να ζήσει και να ευτυχήσει στον αγροτικό τομέα. Διότι ΑΓΡΟΤΗΣ είναι ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ, ένας πολύ ωραίος τρόπος ζωής, η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ.

Μιχαηλίδης Δημήτριος
Σύμβουλος  Τοπικής  Ανάπτυξης