Συνεπεία της οικονομικής κρίσης και της εν γένει ύφεσης που συνεχίζει να παρατηρείται στην Ελλάδα, για διάστημα μεγαλύτερο των επτά ετών πλέον, είναι σύνηθες φαινόμενο πολλές επιχειρήσεις, να μην μπορούν να επιβιώσουν και να οδηγούνται είτε σε διαδικασία θέσεως σε εκκαθάριση, είτε να υποβάλλουν σχέδιο εξυγίανσης είτε ακόμη και σε πτώχευση.

Ποια είναι όμως η τύχη των εργασιακών σχέσεων των υπαλλήλων μιας εταιρείας που οδηγείται στην πτώχευση, υπάγεται σε ειδικό καθεστώς εξυγίανσης ή λύεται και τίθεται σε εκκαθάριση? Ποια είναι τα δικαιώματα των εργαζομένων σε  κάθε μία εκ των περιπτώσεων αυτών?

Αρχικώς εξετάζουμε την τύχη των συμβάσεων εργασίας σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρείας.
Η πτώχευση, και όταν ακόμη οδηγεί στη διακοπή των εργασιών της επιχείρησης, δε συνιστά λόγο ανωτέρας  βίας ούτε για την αναστολή των συμβάσεων εργασίας ούτε για τη λύση τους. Δηλαδή με την κήρυξη της πτώχευσης δεν λύεται η σύμβαση εργασίας, δεν αποτελεί δηλαδή η πτώχευση λόγο αυτοδίκαιης λύσης της σύμβασης, αλλά απαιτείται και στην περίπτωση αυτή να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία για την καταγγελία των συμβάσεων εργασίας των υπαλλήλων της εταιρείας. Η σύμβαση εργασίας, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για υπάλληλο  ή εργάτη, καταγγέλλεται με τακτική καταγγελία, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να τηρηθεί ο έγγραφος τύπος και ότι οφείλεται πλήρης αποζημίωση. Υπάρχει ωστόσο μια μικρή διαφοροποίηση. Σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρείας, όταν η άμεση καταβολή της αποζημίωσης δεν είναι δυνατή, τότε όπως έχει κριθεί και από τον Άρειο Πάγο, η καταγγελία είναι έγκυρη  ακόμη και χωρίς την καταβολή της αποζημίωσης.

Στην περίπτωση αυτή, οι εργαζόμενοι θα πρέπει –προκειμένου να διεκδικήσουν την καταβολή σε αυτούς της νόμιμης αποζημίωσης να ακολουθήσουν την πτωχευτική διαδικασία και να αναγγείλουν την απαίτηση τους στον σύνδικο της πτώχευσης, στο διάστημα της προβλεπόμενης εξάμηνης προθεσμίας. Η παραπάνω λύση ισχύει σύμφωνα με την ολομέλεια του Αρείου Πάγου, έστω και αν ο μισθωτός απασχοληθεί προσωρινά μετά τη διακοπή των εργασιών της επιχείρησης για τις ανάγκες μόνο της διαχείρισης της πτωχευτικής περιουσίας.  Οι απαιτήσεις των εργαζομένων ικανοποιούνται προνομιακά κατά την διάρκεια της ολοκλήρωσης της διαδικασίας της πτώχευσης (μετά την ικανοποίηση των απαιτήσεων του Δημοσίου και των τραπεζών).  

Οι παραπάνω ρυθμίσεις για την καταγγελία δεν εφαρμόζονται στη διαδικασία εξυγίανσης, η οποία είναι αυτοτελής διαδικασία από τη διαδικασία πτώχευσης. Οι τυχόν καταγγελίες είτε στο πλαίσιο της συμφωνίας εξυγίανσης είτε μεταγενέστερες είναι οι καταγγελίες που γίνονται από τον εργοδότη και πρέπει να γίνουν σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις, απαιτείται δηλαδή καταγγελία των συμβάσεων εργασίας και αντιστοίχως άμεση καταβολή των αποζημιώσεων απόλυσης που προβλέπονται εκ του νόμου.  Δεδομένου ότι οι σχετικές αξιώσεις δημιουργούνται μετά την έναρξη της διαδικασίας εξυγίανσης, αυτές είναι εκτελεστές και αν έχει ακόμη αποφασιστεί η αναστολή εκτέλεσης ατομικών διώξεων που προβλέπεται από το άρθρο 106 ε § 1 εδ. η’, οι εργαζόμενοι δηλαδή μπορούν να κινηθούν δικαστικά για την καταβολή των σχετικών αποζημιώσεων σε κάθε περίπτωση.

Τέλος στην περίπτωση που αποφασισθεί η λύση της εταιρείας και η θέση αυτής σε εκκαθάριση, και πάλι θα πρέπει να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία, ήτοι η καταγγελία των συμβάσεων εργασίας των υπαλλήλων της εταιρείας και η άμεση καταβολή των σχετικών και εκ του νόμου προβλεπόμενων αποζημιώσεων.

Λάμπρος Θ. Κυπριώτης
Γ. Μούργελας & Συνεργάτες Εταιρεία Δικηγόρων