Τα  τελευταία χρόνια, έχει παρατηρηθεί μια ραγδαία αύξηση των ΜΚΟ και γενικά των εθελοντικών οργανώσεων. Σχεδόν κάθε μέρα και μια νέα ΜΚΟ εμφανίζεται, για να διεκδικήσει τη θέση της στην προσφορά υπηρεσίας στο κοινωνικό σύνολο.  Αν σκεφτείς ότι όλα ξεκίνησαν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα, ίσως δεν θα ήταν άστοχο να πούμε ότι ο εθελοντισμός σε οργανωμένη μορφή, σαν ΜΚΟ, είναι μια από τις ραγδαία αυξανόμενες υπηρεσίες. 

Από την άλλη μεριά, η προσφορά στον άνθρωπο είναι ένας βασικός δείκτης πολιτισμού.   Όσο πιο οργανωμένη και αποτελεσματική είναι η προσφορά στον άνθρωπο, τόσο πιο πολιτισμένη μπορεί να θεωρείται μια κοινωνία. Η πληθώρα των ΜΚΟ επίσης είναι ένας δείκτης, που εκφράζει την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων προβλημάτων.  Υπάρχουν ΜΚΟ που σαν αντικείμενο τους έχουν μια συγκεκριμένη ανθρώπινη ανάγκη, όπως εργασία, κοινωνική επανένταξη, ναρκωτικά, βία κ.α. Είναι σίγουρο ότι ανεξαρτήτως του αριθμού των ΜΚΟ, ποτέ δεν φτάσαμε στο σημείο να καλύψουμε τον αριθμό των ανθρώπινων αναγκών. 

Οι ΜΚΟ συναγωνίζονται για το ποια θα είναι πιο αποτελεσματική, μεγαλύτερη ή πιο καλά οργανωμένη. Θα έλεγα ότι με την παρούσα οικονομική κρίση στην Ελλάδα, παράλληλα αναπτύσσεται και μια βιομηχανία αντιμετώπισης κοινωνικών προβλημάτων.  Αναρωτιέμαι αν μέσα στην αγωνία μας να γίνουμε καλύτεροι και πιο αποτελεσματικοί, τελικά καταφέρουμε να χάσουμε τον άνθρωπο. Το ερώτημα που γεννιέται είναι πόσο ανθρωπιστικές είναι οι ανθρωπιστικές οργανώσεις. Πολύ φοβάμαι ότι με την προσπάθεια να κάνουμε το καλό, καταφέραμε να κάνουμε τον άνθρωπο αντικείμενο της προσπάθειάς μας και να τον εκθρονίσουμε από τη θέση του υποκειμένου, που είναι και ο στόχος. Ο Κάντ υποστήριζε ότι ποτέ ο άνθρωπος δεν πρέπει να γίνει το μέσο, αλλά πάντα θα πρέπει να είναι ο στόχος.  Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για τις ΜΚΟ στην προσπάθειά τους να κάνουν το καλό να χάσουν την ηθική τους.  Ο άνθρωπος είναι το επίκεντρο της υπηρεσίας και όχι το κάθε πρόγραμμα βοήθειας όσο καλά  οργανωμένο ή αποτελεσματικό μπορεί να είναι.  

Αλλά πώς θα μπορούσε η προσπάθεια των ΜΚΟ, να μην χάσει τον ανθρωπισμό της;  Ίσως η παρούσα οικονομική κρίση να είναι μια χρυσή ευκαιρία να ανακαλύψουμε τον άνθρωπο, ποιος πραγματικά είναι. Φυσικά, δεν θα ήταν σοφό μέσα σε ένα κείμενο μόλις δύο σελίδων, να γίνει η παραμικρή προσπάθεια για φιλοσοφική, ψυχολογική ή ανθρωπιστική προσέγγιση του θέματος.  Όμως, μήπως και μια τέτοιου είδους προσέγγιση δεν βάζει τον άνθρωπο στη θέση του αντικειμένου; Ο άνθρωπος γίνεται για μια ακόμα φορά αντικείμενο εκμετάλλευσης για ερευνητικούς σκοπούς, ‘για το καλό μας’ όπως λέει και το τραγούδι.

Άνθρωπος είναι αυτός που ψηλά κοιτά, αυτός που ασταμάτητα ψάχνει για ιδανικά, που συνέχεια αποδέχεται τον εαυτό του και τους άλλους όπως είναι, που λαχταρά να ζήσει μέσα στην κοινωνία και για την κοινωνία, να κοινωνήσει.  Εύχομαι οι ΜΚΟ μέσα στην οικονομική  κρίση να αρπάξουνε την ευκαιρία να αναδείξουν τον άνθρωπο. Να υμνήσουν την αλληλεγγύη, την αγάπη, τη συμπαράσταση, την αξιοπρέπεια, το καλό, το ωραίο και το όμορφο.

Περίπου ένα χρόνο πριν επισκεφτήκαμε μια κοπέλα, που ζει σε ένα υπόγειο στο Χαλάνδρι. Είναι περίπου 50 ετών και όταν την βρήκαμε ζύγιζε όχι περισσότερο από 45 κιλά.  Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι στην Αθήνα του 2013 θα αντίκριζα εικόνες Κατοχής.  Δεν ζούσα στην Κατοχή, δεν είχα γεννηθεί ακόμα, αλλά πολλές φορές έτυχε να δω εικόνες από τη φτώχεια της Κατοχής στην Ελλάδα στην τηλεόραση.  Δεν θα ήθελα να κάνω κάποια πολιτική παρέμβαση ή να υπονοήσω κάποιες παρομοιώσεις, αυτό είναι ένα ξεχωριστό θέμα, που πολλοί ασχολούνται και έτσι δεν θα είχα να προσθέσω κάτι καινούριο. 

Αυτό που μας συγκίνησε ιδιαίτερα ήταν το τηλεφώνημα, που πήραμε από μια γειτόνισσα που γνώριζε την κατάσταση. Κάποιος έδειξε ενδιαφέρον, κάποιος έπραξε αυτό που μπορούσε, για να γίνει η ζωή κάποιου άλλου καλύτερη.  Ο ρόλος της γειτονιάς ποτέ δεν μπορεί να αντικατασταθεί από οποιαδήποτε δραστηριότητα των ΜΚΟ. Δεν θα ήταν παράλογο να πούμε ότι ο ρόλος της φιλανθρωπίας δεν ανήκει σε οργανωμένα σχήματα, αλλά είναι μια από τις ανθρώπινες αξίες.

Η Ελλάδα του 2013 ζει μια καινούρια μέρα, το σκηνικό αλλάζει και αλλάζει με δραματικό τρόπο. Όμως, πάντα θα υπάρχει η ελπίδα του κάτι καινούριου. Το δάσος πρέπει να πεθάνει από την φωτιά, για να γεννηθεί στη θέση του ένα νέο, πιο πράσινο.  Θα ήθελα να καλέσω αυτούς που έχουν κάτι από τη φωτιά της ελπίδας μέσα τους, να γίνουν με τη ζωή τους παράγοντες δημιουργίας ενός καλύτερου αύριο.  Η ιδιωτική πρωτοβουλία, η γειτόνισσα, καθώς και η κοινωνία έχουν την τιμητική τους στη διαμόρφωση και αποτελεσματικότητα στην παροχή βοήθειας.

Captain Polis Pantelidis
The Salvation Army, Athens