Η ναυτιλία αποτελεί -παραδοσιακά- βασικό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με σημαντική συνεισφορά στο ελληνικό ΑΕΠ. Παρά την κρίση που βιώνει η χώρα, η ελληνική ναυτιλία φαίνεται να αντιστέκεται και να συμβάλει στη συγκράτηση της κατακόρυφης πτώσης του εγχώριου ΑΕΠ.

Η επιτυχία των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο ανθρώπινο δυναμικό που τις στελεχώνει, τόσο σε προσωπικό διοίκησης όσο και σε ναυτικούς. Δεδομένων των υψηλών ποσοστών ανεργίας των νέων και λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική της ελληνικής ναυτιλίας, η στροφή των νέων προς τις ναυτικές και ναυτιλιακές σπουδές αποτελεί ίσως διέξοδο για όσους επιθυμούν να εκπαιδευτούν σε επαγγέλματα που αφορούν σε έναν από τους πλέον δυναμικούς κλάδους της οικονομίας. Ωστόσο, κάπου εδώ παρατηρείται μια σημαντική αντίφαση. Παρότι η Ελλάδα ήταν και συνεχίζει να είναι μια παραδοσιακά ναυτιλιακή χώρα, το ποσοστό των νέων που επιλέγουν να ασχοληθούν με τα ναυτιλιακά και ναυτικά επαγγέλματα είναι σημαντικά χαμηλό σε σχέση με το μέγεθος της ελληνικής ναυτιλίας.

Σχετική μελέτη για τις τάσεις στη ναυτική εκπαίδευση από ερευνητές του Εργαστηρίου Διοίκησης Ναυτιλιακών και Λιμενικών Επιχειρήσεων (ΕΔΙΝΑΛΕ) του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου αποτύπωσε τα προβλήματα, που παρατηρούνται σε επίπεδο τόσο οργάνωσης των ναυτικών σπουδών στη χώρα όσο και ενημέρωσης των σπουδαστών για τις ναυτικές σπουδές. Στο Διάγραμμα 1 που ακολουθεί παρουσιάζονται οι πηγές πληροφόρησης των νέων για τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ). Παρατηρούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων σπουδαστών των ΑΕΝ έχει ενημερωθεί για τις σχολές αυτές έπειτα από προσωπική πρωτοβουλία (προσωπική έρευνα, φίλοι, διαδίκτυο, οικογένεια κ.ά.). Από την άλλη, το ποσοστό των σπουδαστών των ΑΕΝ που ενημερώθηκε από επίσημους φορείς, όπως οι επαγγελματίες της ναυτιλίας, το σχολείο κτλ. είναι σημαντικά μικρότερο, γεγονός που καταδεικνύει την ελλιπή οργάνωση ως προς την προβολή των σπουδών αυτών από την πολιτεία.

Διάγραμμα 1. Πηγές πληροφόρησης των νέων για τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ)

Πηγή: Pallis A., Bissias I., Papachristou A., (2013) "Trends in Marine Education in Greece (2009-2013)".

Βέβαια, η έλλειψη ειδικά εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο αλλά ευρωπαϊκό. Στη χώρα μας, αυτό διαφαίνεται και από τον σχετικά μικρό -σε σχέση με το μέγεθος της ελληνικής ναυτιλίας- αριθμό προγραμμάτων σπουδών που προσφέρονται. Χώρες με αρκετά μικρότερο από την Ελλάδα ναυτιλιακό εκτόπισμα διαθέτουν πολύ οργανωμένα και αναγνωρισμένα προγράμματα σπουδών που προσελκύουν σπουδαστές από όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, σε επίπεδο δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, λειτουργούν δύο προπτυχιακά τμήματα για ναυτιλιακές σπουδές, ενώ και ο αριθμός των ναυτικών σχολών είναι περιορισμένος. Το κενό αυτό φιλοδοξούν να καλύψουν ιδιωτικές σχολές αλλά και προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που προσφέρουν εξειδικευμένες γνώσεις σε συγκεκριμένους τομείς της ναυτιλίας.

Ο πιο σημαντικός όμως παράγοντας για την ανάπτυξη καταρτισμένου προσωπικού στις ναυτιλιακές και ναυτικές σπουδές είναι αδιαμφισβήτητα η ποιότητα των σπουδαστών που επιλέγουν τα εν λόγω επαγγέλματα. Οι νέοι θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τις επιλογές τους και να στραφούν σε επαγγέλματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με την αγορά εργασίας και την παράδοση της χώρας μας.

Πατεράκη Μ.
PhD Οικονομολόγος